Łódzka Regionalna Sieć Monitoringu Powietrza (ŁRSMP) jest efektem działań Urzędu Marszałkowskiego Województwa Łódzkiego ze środków budżetu Województwa. Sieć ta składa się z czujników monitoringu powietrza zamontowanych w województwie łódzkim.
Urządzenia monitorują aktualne stężenia cząsteczek stałych (PM1, PM2.5, PM10), a także dzięki zintegrowanym danym, dostarcza na mapie aktualne informacje o temperaturze, ciśnieniu, wilgotności powietrza oraz wietrze.
Wyniki pomiarów są dostępne na mapach online: map.airly.eu oraz w bezpłatnej aplikacji mobilnej Airly (Android i iOS). Każdy czujnik również posiada kolorowe diody pozwalające określić jakość powietrza wzrokowo.
Obok aktualizowanych na bieżąco danych, użytkownicy mają do dyspozycji wgląd w dane historyczne z poprzedniej doby oraz prognozę jakości powietrza na kolejne 24 godziny. Dokładna predykcja, podawana godzina po godzinie na najbliższe 24 godziny, pozwala na wykorzystanie tych danych na różnorodne sposoby, poczynając od funkcji stricte informacyjnej, a kończąc na edukacji oraz planowaniu zajęć na zewnątrz.
Mieszkańcy Województwa mogą na bieżąco sprawdzać zanieczyszczenie powietrza pyłami PM1, PM2,5. PM10, temperaturę oraz wilgotność powietrza dzięki czemu będą mogli dostosować swoje plany do stanu zanieczyszczeń na zewnątrz. Dostęp do bieżących informacji o stanie powietrza pozwoli mieszkańcom reagować natychmiast ograniczając przebywanie poza budynkami, używać masek antysmogowych czy używając oczyszczaczy powietrza. Pozwoli także przemyśleć konieczność wymiany pieców i kotłów na bardziej ekologiczne. Rozważyć czyste źródła energii przy budowie domów czy budynków przemysłowych. W dłuższym okresie czasu historia odczytów pozwoli władzom wojewódzkim, powiatowym i gminnym odpowiednio interweniować i na bieżąco obserwować wpływ pomocy na zmiany w odczytach.
Realizacją projektu zajmuje się Wydział Społeczeństwa Informacyjnego w Departamencie Administracji i Społeczeństwa Informacyjnego. W 2020 roku zrealizowano część pilotażową ŁRSMP, w ramach której zamontowano 10 czujników, zaś w 2021 roku – w 1 etapie – kolejnych 25 sztuk w zaś w 2 etapie w roku 2022 – 55 szt.
Czujniki nie są stacjami badawczymi służącymi zbieraniu danych naukowych. Mają sprawdzać poziom tylko cząsteczek PM 1.0, PM 2.5, PM 10 i aktualizować średnią zawartość w powietrzu w odstępach około 15 minutowych. Dla potrzeb statystycznych oraz informowania mieszkańców to w zupełności wystarczy. Przekroczenie w ciągu danego okresu czasu progu zanieczyszczenia pozwoli mieszkańcom na przełożenie spaceru, założenie maseczki przeciwpyłowej, lub powstrzymają przed wietrzeniem pomieszczeń.
Odczyty z czujników są również przekazywane do Departamentu Rolnictwa i Ochrony Środowiska co pozwoli na przygotowywanie raportu dla Samorządu WŁ zawierający dane za wskazany okres. Ponadto można za ich pomocą monitorować na bieżąco wskazania czujników dla poszczególnych obszarów Województwa co przełoży się na możliwość ewentualnej interwencji. Dla Samorządu Województwa pokarze w skali danego okresu czasu jak zmienia się poziom zanieczyszczeń w danym rejonie i pozwoli przy utrzymującym się wysokim poziomie wpłynąć na gminy i powiaty by wprowadziły programy naprawcze lub wystąpiły po środki z programów ochrony środowiska. Oczywiście statystyka z kilku lat pozwoli zobaczyć zmiany jakie zachodzą w regionie. Wpływ działań ekologicznych, wprowadzanych przepisów i wymiana pieców na jakość powietrza. Również przed Unią Europejską będziemy mogli pokazać, że pieniądze na programy ekologiczne przynoszą konkretne efekty.
Aby pracować na większej ilości danych planujemy również wymienianie się danymi z właścicielami innych sieci czujników rozmieszczonych na terenie województwa (miasto Tomaszów Mazowiecki, Radomsko, Piotrków Trybunalski i in.) aby uzyskać jak najbardziej szczegółowy odczyt z całego regionu.
Działania Samorządu w zakresie monitoringu powietrza mają przyczynić się do rozpoznania przyczyn i zapobiegania problemom zdrowotnym mieszkańcom województwa skutkującym najkrótszą długością życia w kraju. Poprzez rozpoznanie przyczyn i informowanie społeczeństwa możemy tworzyć programy zdrowotne skierowane przeciw konkretnym zagrożeniom i poprawić niechlubną statystykę.
14 listopada 2017 roku weszła w życie Uchwała nr XLIV/548/17 Sejmiku Województwa Łódzkiego z dnia 24.10.2017 r. w sprawie wprowadzenia na obszarze Województwa Łódzkiego ograniczeń w zakresie instalacji, w których następuje spalanie paliw czyli tzw. „Uchwała Antysmogowa” (Dz. Urz. Woj. Łódz. Z 2017 r. poz. 4549). Głównym celem uchwały było wprowadzenie odpowiednich regulacji w zakresie eksploatacji instalacji spalania paliw, które przyczynią się do poprawy jakości powietrza w województwie łódzkim. Poprawa jakości powietrza w sposób oczywisty przyczyni się do poprawy stanu zdrowia mieszkańców województwa oraz może wpłynąć na długość ich życia. Uchwała zakłada objęcie regulacjami instalacji wykorzystywanych do ogrzewania budynków przez zakaz stosowania paliw najgorszej jakości i dopuszczenie spalania paliw stałych jedynie w instalacjach spełniających najbardziej rygorystyczne normy; wskazanie sposobu w jaki mieszkańcy będą mogli potwierdzić, że eksploatują instalację zgodną z wprowadzonymi regulacjami; określenie okresów przejściowych umożliwiających mieszkańcom dostosowanie się do nowych regulacji, przy jednoczesnym uwzględnieniu, że bardziej emisyjne instalacje będą musiały być dostosowane w krótszym terminie niż instalacje o niższych poziomach emisji. Ponadto uchwała zakłada konieczność wymiany najgorszej jakości kotłów do 2020 roku, a pieców do 2022 roku.
Od 2005 roku w województwie działa tzw. „Program Ochrony Powietrza” (POP), którego powstanie wynikało bezpośrednio z przystąpienia Polski do Unii Europejskiej i zakłada stopniowe dochodzenie przez polskie miasta do unijnych standardów środowiskowych.
Obecna sieć czujników w województwie jest zbyt mała w stosunku do potrzeb. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Łodzi posiada ich tylko dziewięć. Jest to zdecydowanie za mało, aby określić zagrożenia dla Województwa. Konieczność stosowania programów ochrony środowiska i jego monitorowanie nie jest podyktowana tylko względami prawnymi czy przynależnością do Unii Europejskiej. Konieczność wynika również ze stanu zdrowia mieszkańców Województwa Łódzkiego.
Wg danych Głównego Urzędu Statystycznego długość życia w Województwie Łódzkim jest najkrótsza w kraju. Dla mężczyzn to 71,7 lat, a dla kobiet 80,8 lat. W samym województwie najgorsza sytuacja jest w stolicy regionu – Łodzi. Wiele z przyczyn zgonów to problemy krążeniowe, których częstą przyczyną jest zanieczyszczenie powietrza, zarówno to pochodzące z kominów fabryk i pieców domowych jak i spalin samochodowych.
Dostęp do bieżących informacji o stanie powietrza pozwoli mieszkańcom reagować natychmiast ograniczając przebywanie poza budynkami, używać masek antysmogowych czy używając oczyszczaczy powietrza. Pozwoli także przemyśleć konieczność wymiany pieców i kotłów na bardziej ekologiczne. Rozważyć czyste źródła energii przy budowie domów czy budynków przemysłowych. W dłuższym okresie czasu historia odczytów pozwoli władzom wojewódzkim, powiatowym i gminnym odpowiednio interweniować i na bieżąco obserwować wpływ pomocy na zmiany w odczytach.
Województwo Łódzkie w ramach działań mających na celu poprawienie jakości środowiska oraz przedłużenia życia mieszkańców pracuje nad projektem monitoringu zanieczyszczenia powietrza, co w przyszłości może pozwolić na dopasowanie działań prozdrowotnych oraz proekologicznych dla poszczególnych obszarów regionu. W ramach tego projektu na budynkach użyteczności publicznej lub będących współwłasnością Województwa Łódzkiego zostałyby umieszczone czujniki monitorujące poziom pyłów PM 1.0, PM 2.5 oraz PM 10.